خرمای زاهدی (قصب)
خرمای زاهدی که با نام محلی خرمای قَصَب نیز شناخته می‌شود، در نواحی گرمسیری ایران مانند بوشهر، خوزستان و فارس رشد می‌کند. این خرما نیمه‌خشک، دارای طعم شیرین و مغزی و بافتی سفت و منسجم است. طبع آن گرم و خشک بوده و با تنها ۱۶۰ کالری در هر ۱۰۰ گرم، نسبت به بسیاری از خرماها قند کمتری دارد. خرمای زاهدی سرشار از فیبر، پتاسیم و ویتامین‌هاست که برای سلامت مغز و کاهش حساسیت‌های بدن مفیدند.
خرمای زاهدی چیست؟
خرمای زاهدی از خرماهای شناخته‌شده و پرمصرف مناطق جنوبی ایران در حاشیه خلیج فارس است. ویژگی اصلی این خرما، خشکی نسبی همراه با طعمی شیرین است که آن را از بسیاری از انواع خرما متمایز می‌کند. زاهدی جزو خرماهای دیررس است و در زمان برداشت، میزان ریزش بالایی دارد.
رنگ آن از قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای شکلاتی متغیر است و بافتی کمی سفت دارد. همین خشکی باعث شده تا ماندگاری بسیار بالایی (بین ۱ تا ۳ سال) داشته باشد که آن را برای حمل‌ونقل و صادرات بسیار مناسب می‌سازد.
در خرمای زاهدی درجه‌یک، پوست به قسمت پایین گوشت چسبیده ولی در قسمت بالا کمی باد کرده و از گوشت جدا می‌شود. بهتر است پیش از مصرف، خرمای زاهدی را بشویید، زیرا به‌دلیل شرایط خشک انبارداری، ممکن است گرد و غبار داشته باشد.
انواع خرمای زاهدی و مناطق تولید
خرمای زاهدی در تمام استان‌های جنوبی ساحلی ایران کشت می‌شود؛ از جمله:
سیستان و بلوچستان
بوشهر
خوزستان
بندرعباس
فارس
خرمای زاهدی در سه درجه کیفی اصلی تقسیم‌بندی می‌شود:
۱. خرمای ممتاز (درجه یک)
دارای اندازه‌ی درشت، یکنواخت، بافت نرم و طعمی مطبوع است. مناسب برای صادرات به کشورهای حاشیه خلیج فارس و روسیه. بیشتر خرمای ممتاز در استان‌های بوشهر، خوزستان و فارس تولید می‌شود.
۲. خرمای درجه دو
برای مصرف داخلی مناسب است. اندازه کوچک‌تری دارد و قیمت پایین‌تری نسبت به نوع ممتاز دارد، اما از نظر رنگ تفاوت زیادی ندارد.
۳. خرمای ضایعاتی
برای مصرف انسانی مناسب نیست و عمدتاً به عنوان خوراک دام استفاده می‌شود.
لازم به ذکر است که انواع زاهدی عراقی و آمریکایی نیز وجود دارند که در سطح بین‌المللی با نوع ایرانی رقابت می‌کنند.
خواص خرمای زاهدی
طبع گرم و خشک خرمای زاهدی آن را برای افرادی با مزاج سرد و تر بسیار مناسب کرده است. البته مصرف آن برای سایر مزاج‌ها نیز بی‌اشکال است. قند موجود در این خرما فروکتوز طبیعی است که برای تأمین انرژی بدن مفید و برای افراد دیابتی قابل‌قبول است.
برخی از فواید این خرما عبارت‌اند از:
کنترل قند خون و مناسب برای افراد دیابتی
تقویت سیستم عصبی و پیشگیری از آلزایمر به‌واسطه ترکیبات آنتی‌اکسیدانی
افزایش میل جنسی و بهبود باروری در آقایان
پیشگیری از سرطان‌های گوارشی
بهبود عملکرد گوارش و سلامت روده‌ها به‌دلیل فیبر بالا
کمک به مادران باردار و شیرده در تأمین مواد مغذی
تقویت استخوان‌ها به‌دلیل وجود کلسیم
درمان کم‌خونی به‌دلیل آهن بالا
افزایش شادابی پوست و جلوگیری از پیری زودرس
کاهش علائم افسردگی به‌دلیل ترکیبات آرام‌بخش طبیعی
تقویت بدن ورزشکاران با ویتامین‌ها و انرژی بالا
نحوه نگهداری خرمای زاهدی
خرمای زاهدی به‌دلیل خشکی نسبی، تا ۳ سال بدون افت کیفیت قابل نگهداری است. برای نگهداری چندماهه، کافی است آن را در جای خشک و خنک نگه دارید. یخچال گزینه خوبی است، اما بهتر است بخش خیلی سرد آن نباشد تا بافت خرما بیش از حد سفت نشود.
دمای ۴ درجه سانتی‌گراد برای نگهداری طولانی‌مدت بسیار مناسب است. همچنین باید خرما را از رطوبت و حشرات (مثل مورچه‌ها) دور نگه داشت.
چگونه خرمای زاهدی باکیفیت را تشخیص دهیم؟
برای انتخاب خرمای خوب زاهدی، به نکات زیر توجه کنید:
پوست خرما سالم و بدون ترک یا پوسیدگی باشد
اندازه و شکل خرما یکنواخت باشد
بافت نه خیلی خشک و نه بیش از حد چروکیده باشد
رنگ خرما بین قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره شکلاتی متغیر باشد
طعم باید تازه و شیرین باشد، بدون بوی ترش یا طعم ناخوشایند
